Theo đài CNN, sau vụ bạo loạn tại tòa nhà Quốc hội ngày 6-1, một số bộ trưởng trong chính quyền ông Trump đã nhóm họp và thảo luận về khả năng kích hoạt Tu chính án 25 trong Hiến pháp để loại bỏ đương kim tổng thống.
Nguồn tin của CNN cho biết một số thượng nghị sĩ đã biết về sự việc nhưng chưa đưa ra phản ứng. Theo Hãng tin Reuters, khả năng này vẫn có thể xảy ra nếu Phó tổng thống Mike Pence và đa số bộ trưởng trong nội các đồng ý ông Trump “không còn đủ năng lực” thực hiện nghĩa vụ tổng thống.
Nếu điều này xảy ra với Trump, ông có quyền phản hồi lại bằng văn bản rằng ông vẫn đủ năng lực làm tổng thống. Trong vòng 4 ngày nếu Phó tổng thống Pence và các thành viên nội các không phản đối lại tuyên bố của Trump, tổng thống sẽ lấy lại quyền lực.
Một số ít quan chức Cộng hòa đang nghĩ tới biện pháp loại bỏ Trump quyết liệt hơn là luận tội phế truất. Nếu các cáo buộc sai phạm của Trump được cả lưỡng viện quốc hội thông qua, tổng thống sẽ bị phế truất và rời khỏi Nhà Trắng ngay lập tức.
Theo quy định, việc khởi động tiến trình luận tội sẽ do Hạ viện khởi xướng. Hiện Đảng Dân chủ đang kiểm soát cơ quan này. Thượng viện sẽ giữ vai trò xét xử, quyết định ông Trump có tội hay vô tội.
Nếu lưỡng viện quốc hội Mỹ đều đồng lòng, quá trình luận tội và bãi nhiệm ông Trump có thể được kích hoạt ngay lập tức và hoàn tất trong vòng 1 ngày.
Theo quy định của Hiến pháp Mỹ, tổng thống sẽ bị xem là có tội và bị cách chức, lấy hết bổng lộc ngay lập tức nếu 2/3 thượng nghị sĩ chấp thuận. Đây cũng là mức trừng phạt cao nhất theo quy định của hiến pháp.
Theo Tu chính án 25, phó tổng thống sẽ trở thành tổng thống “trong trường hợp tổng thống bị phế truất, qua đời hoặc từ chức”.
Giáo sư người Mỹ chuyên về luật hiến pháp, ông Bowman, nhận định khả năng Hạ viện luận tội Trump sẽ cao hơn việc kích hoạt Tu chính án 25. Nguyên nhân là do Phó tổng thống Pence có thể từ chối nỗ lực này và không tập hợp đủ đa số sự ủng hộ trong nội các.
Khoản 4 của Tu chính án 25 nêu rõ:
“Trong mọi trường hợp khi phó tổng thống và đa số các quan chức chủ chốt của cơ quan hành pháp hay cơ quan tương đương nào khác mà Quốc hội đã thành lập bằng luật, chuyển lên chủ tịch lâm thời của Thượng viện và chủ tịch Hạ viện văn bản của họ tuyên bố rằng tổng thống không thể thực thi những quyền lực và trách nhiệm của mình, thì phó tổng thống sẽ ngay lập tức nắm quyền lực và trách nhiệm đó với tư cách quyền tổng thống”.