Trong hơn 40 năm qua, hầu như tất cả mọi hành khách từng đến phi trường đều dễ dàng nhận biết chiếc Boeing 747, do hình dạng to lớn kềnh càng và đặc biệt là cái bướu trên đầu của nó, không thể lầm lẫn với bất kỳ một kiểu máy bay nào khác.
[youtube_wpress search=”1″][tubepress mode=”tag” tagValue=”Boeing 747″ resultsPerPage=”5″ orderBy=”relevance” paginationBelow=”false”]

Một chiếc Boeing của Delta Airlines vừa cất cánh từ phi cảng quốc tế JFK, New York (Hình: IBT/Alberto Riva)

Nhưng đến nay thì thời đại của Boeing 747 đã gần chấm dứt vì không còn làm lợi cho các công ty hàng không. Hai lý do chính: (1) Bốn động cơ phản lực tốn quá nhiều nhiên liệu. (2) Buộc phải kiếm đủ trên dưới 400 hành khách cho mỗi chuyến, do đó nhiều khi phải giảm giá vé.

Cuối tháng 3 vừa qua, công ty hàng không ANA (All Nippon Airways) đã cho nghỉ bay hai chiếc Boeing 747 cuối cùng của họ. Hai hãng hàng không Nhật Bản ANA và JAL (Japan Airlines) là khách hàng trung thành của Boeing suốt nửa thế kỷ, sử dụng 747 từ thập niên 1970 , kể cả phiên bản đặc biệt 560 ghế hành khách cho đường bay quốc nội.

Trong thập niên 1980, JAL có 62 chiếc 747, nhiều hơn bất cứ hãng hàng không quốc tế nào khác. Cuối năm 2009 chiếc cuối cùng đã nghỉ bay, ngoại trừ một ít phiên bản mới nhất, Boeing 747-400, còn tiếp tục bay tới 2011.

Cathay Pacific cùng với Singapore Airlines cũng đã ngưng sử dụng 747, và các hãng Châu Á- Thái Bình Dương khác như Air India, Air New Zealand, EVA cũng dự tính theo giải pháp ấy.

Phản lực cơ chở hành khách khổng lồ, Boeing 747 “jumbo jet”, từng làm thay đổi cục diện ngành hàng không quốc tế từ khi ra đời năm 1969. Pan American là hãng đầu tiên bay 747 và theo thống kê của Boeing, cho đến nay tổng cổng 3.5 tỷ hành khách đã bước chân lên Boeing 747, con số tương đương phân nữa nhân loại.

Nhưng thời huy hoàng của nó không lâu dài, chỉ 40 năm. Richard Aboulafia, một phân tích gia hàng không thương mại của Teal Group ở Fairfax, Virginia, nhận định rằng mặc dầu Boeing 747 là loại máy bay tốt, an toàn, có nhiều tiện nghi cho hành khách, thời gian phục vụ của nó ngắn hơn người ta đã tưởng.

Loại máy bay tương đương với Boeing 747 là Airbus 380 cũng chịu tác động của chuyển biến trong thị trường hàng không thương mại. A380 lớn hơn 747, khoang hành khách hai tầng, chỉ bắt đầu được sử dụng từ 2005 nên có nhiều đặc điểm mới hơn. Nhưng cho đến nay chỉ có 340 đơn đặt hàng A380, phân nửa là của hãng hàng không Trung Đông Emirates, đặt căn cứ tại Dubai. Hiện tại Emirates đã bay 40 chiếc và có thể không nhận thêm. Lufthansa Đức, Air France Pháp, British Airways Anh và Qantas của Australia, mỗi hãng có vài chiếc và không dự tính mua thêm.

Phiên bản mới nhất của 747 là Boeing 747-8 nhằm cạnh tranh với A380. Tuy vậy từ 2005 đến nay Boeing chỉ bán được 101 chiếc 747-8, hầu hết dùng cho việc chở hàng, chỉ ¼ dùng chở hành khách và hiện nay Lufthansa là hãng hàng không duy nhất bay máy bay này. Boeing cho biết họ đang giảm mức sản xuất 747-8 xuống còn 1.5 chiếc mỗi tháng.

* Tốt đến ‘phi thường’

Tổng Giám Đốc ANA, ông Osamu Shinobe ca ngợi Boeing 747 là loại máy bay tốt “phi thường”. Ông kể lại rằng khi biết đến nó năm 1979 thị trường Nhật đang phát triển mạnh và kiểu trên 500 ghế cho đường quốc nội vượt xa L-1011 của Lockheed 320 ghế. Nhưng trong tình hình ngày nay, các hãng không còn cần tới máy bay với số ghế nhiều như thế. ANA vẫn tiếp tục mua Boeing 747-8 nhưng chỉ dùng để chở hàng.

Chiều hướng của các hãng hàng không quốc tế hiện nay là máy bay thân rộng nhưng chỉ dùng 2 động cơ phản lực và loại động cơ tiết kiệm nhiên liệu. Với giá xăng cho máy phản lực hiện nay $123 một thùng, sự tính toán của các hãng hàng không về việc sử dụng loại máy bay nào, ngoài các phí tổn khác trước hết phải dựa trên công thức hành khách/dặm/nhiên liệu, nghĩa là chuyên chở mỗi hành khách đi 1 dậm tốn hết bao nhiêu tiền nhiên liệu..

Máy bay 2 động cơ chỉ chở trung bình trên dưới 300 hành khách cũng dễ dàng để các hãng có đủ người trong một chuyến, không bỏ trống nhiều ghế và như thế không phí nhiên liệu bởi vì giảm trọng tải chỉ bớt đi được một ít nhiên liệu.. Boeing 787 là máy bay mới nhất kiểu này, tiêu thụ ít nhiên liệu trang bị nhiều tiện nghi cho hành khách, bay tầm xa trung bình và chở dưới 300 hành khách.

JAL, khách hàng trung thành của Boeing, năm ngoái lần đầu tiên đặt mua của 31 chiếc A350 của Airbus . JAL hiện có 13 chiếc Boeing 787 và ANA 23 chiếc. Có thể rằng một loạt những trục trặc kỹ thuật của Boeing 787 hồi năm ngoái ảnh hưởng đến quyết định của JAL. A350 chở 300-350 hành khách là đối thủ chính của Boeing 787.

Một điều trớ trêu là thời đại 747 mau kết thúc lại do chính từ Boeing với kiểu máy bay Boeing 777 hai động cơ phản lực, bay đường dài 9,000 đến 16,000 km, thân rộng 300 đến 450 ghế hành khách. Hơn 1,400 chiếc 777 với nhiều phiên bản được đặt hàng hoặc đã đang sử dụng ở các hãng hàng không quốc tế, nhiều nhất là phiên bản Boeing 777-200ER trị giá $260 triệu. Phiên bản 300-ER trị giá $320 triệu, 2 động cơ phản lực loại tiết kiệm nhiên liệu, đang được sản xuất với tốc độ 8 chiếc mỗi tháng. Một chiếc 777-300ER được chế tạo hoàn thành trong vòng 49 ngày. Con số các máy bay 777 từ 1995 đến nay, 20 năm, như vậy ngang với con số 747 trong 45 năm.

Hướng đến tương lai, Boeing chuẩn bị chế tạo phiên bản Boeing 777X. Ông Doug Alder, đại diện thương mại của Boeing cho biết: “Việc phát triển 777X tiến triển đều đặn. Chúng tôi đang thảo luận về vấn đề cải tiến kỹ thuật, giá cả và thời hạn giao sản phẩm với các công ty khách hàng nhắm tới mục tiêu loại máy bay này sẽ đưa vào sử dụng từ cuối thập niên 2010”.

Karen Crabtree, một đại diện khác của Boeing giải thích: “Boeing 777-9X chở 405 hành khách, bay xa 8,100 hải lý hay 15,000 km. Kiểu 747 cuối cùng, Boeing 787-8I (Intercontinental) cùng tầm bay chở 470 hành khách, nhưng 747 dùng tới 4 động cơ phản lực trong khi 777 chỉ cần 2”.

Cựu phi công David Powell đã lái 747 và 777 cho United Air Lines, và hiện nay là khoa trưởng phân khoa hàng không Western Michigan University nói rằng theo ông Boeing 747 4 động cơ an toàn hơn. “Tôi đã từng bay 747 qua Thái Bình Dương với một động cơ bị tắt không có ảnh hưởng gì. Theo Boeing, 777 bị tắt một động cơ vẫn bay được, nhưng khi đó chỉ còn 1 động cơ trong khi 747 còn 3”.

Ký giả Alberto Riva của tờ International Business Times cho rằng, để đưa vị Tổng Thống Mỹ đi khắp thế giới phải bằng máy bay danh tiếng nhất, do đó Air Force One hiện tại hay được thay mới sẽ vẫn là 747. Ngoài ra là các 747-8 chở hàng và nhiều hãng hàng không khác còn tiếp tục sử dụng nó. Như vậy thời đại của máy bay khổng lồ đã hết, nhưng trong mọi trường hợp, người ta sẽ còn thấy trên bầu trời hình ảnh quen biết của Boeing 747 từng là biểu tượng của ngành hàng không Hoa Kỳ. (HC)