Một nhà kinh doanh người Mỹ bị giam 18 tháng tại Trung Quốc đã bị buộc tội làm gián điệp. Chồng bà nói rằng bà đã bị ép buộc phải “nhận tội” sau khi bị tra tấn.

Bà Sandy Phan-Gillis, 56 tuổi, đã bị giam ở thành phố Chu Hải thuộc tỉnh Quảng Đông từ tháng Ba năm 2015, khi bà tìm cách vượt qua biên giới để vào Macau. Lúc đó bà đến Trung Quốc trong chuyến viếng thăm thương mại.

Bà Sandy Phan cùng chồng và con trai. (SaveSandy.org)

Bộ Ngoại Giao Trung Quốc đã xác nhận rằng bà Sandy Phan sẽ phải ra tòa với những cáo buộc. Ông Jeff Gillis, chồng bà, nói rằng những cáo buộc ấy là “hoàn toàn sai lầm” và kêu gọi trả tự do cho vợ.
Sự cáo buộc diễn ra đúng lúc Chủ Tịch Tập Cận Bình và Tổng Thống Barack Obama sắp gặp nhau tại hội nghị thượng đỉnh G20 ở thành phố Hàng Châu cuối tuần qua.

Những lời cáo buộc nói rằng bà Sandy Phan đã tuyển mộ các công dân Trung Quốc sống tại Mỹ làm gián điệp, và bà từng đến Trung Quốc với tư cách là một điệp viên cách đây 20 năm, theo một văn bản do ông Gillis công bố.

Ông Gillis nói rằng “Những lời cáo buộc ấy là hoàn toàn sai lầm. Sandy đã nói rằng bà bị tra tấn bởi An Ninh Nhà Nước Trung Quốc, bị ép buộc để thú nhận rằng bà do thám Trung Quốc cho cơ quan FBI.”
Bà Sandy Phan đã đi thăm một số thành phố ở Trung Quốc, trong số đó có Bắc Kinh, Quảng Châu, và Thâm Quyến, với tư cách là một thành phần của một phái đoàn thương mại gồm năm thành viên từ thành phố Houston ở Hoa Kỳ, trước khi bà bị bắt giam.

Mục đích của chuyến đi là nhằm đẩy mạnh “kinh doanh giữa Houston và Trung Quốc,” theo một trang web do những người ủng hộ bà lập ra cho biết

Trong tháng Sáu, Nhóm Công Tác Liên Hiệp Quốc Về Việc Giam Giữ Vô Cớ (WGAD) nói rằng “các tiêu chuẩn quốc tế liên quan đến quyền được xét xử công bằng, cũng như quyền tự do và an ninh, đã không được quan sát thấy trong trường hợp của bà.”

Bà Sandy Phan-Gillis, một công dân Mỹ chào đời tại Việt Nam. Bà đã đến Trung Quốc hàng chục lần trong những năm qua. Bà từng cầm đầu những phái đoàn kinh doanh đầy thế lực, từ thành phố Houston, Texas quê hương của bà đi đến Thâm Quyến, nơi được coi là Thung Lũng Điện Toán của Trung Quốc. Vì vậy, không có gì xem ra là bất bình thường vào ngày 19 tháng Ba, 2015, khi bà Sandy Phan-Gillis kết thúc một chuyến đi kinh doanh thành công tại Trung Quốc, với một phái đoàn đông người, trong đó có cả quyền thị trưởng Ed Gonzalez của Houston.

Trong bữa ăn tối hôm đó, bà Sandy Phan nay được 56 tuổi này đã cáo lỗi mọi người để ra ngoài gặp một người bạn. Qua ngày hôm sau, khi bà đang đứng xếp hàng với nhóm của bà để chờ qua biên giới sang Macau, thì đột nhiên họ thấy bà biến mất. Họ tiếp tục đi mà không có bà. Cách mấy giờ sau đó, bà gọi điện thoại cho một người trong nhóm ở Macau.

Bà cũng gọi cho chồng là ông Jeff Gillis, một quản đốc các dịch vụ dầu khí tại Houston. Sandy Phan-Gillis nói bà sẽ ở lại Trung Quốc thêm mấy ngày. Thêm hai ngày nữa trôi qua, trước khi Gillis nhận được một cú điện thoại từ vợ ông. Một lần nữa, nữ doanh gia nói rằng bà sẽ ở lại Trung Quốc để kết thúc một số công chuyện. Nhưng lần này, giọng nói của bà có vẻ căng thẳng, theo ông Gillis sau này nói với các phóng viên. Và từ đó đến nay chồng và gia đình đã không được gặp bà.

Chồng bà từng nói, “Tôi chỉ nghĩ đây phải là một điều sai lầm lớn. Vợ tôi không phải là một điệp viên. Bà không phải là một kẻ trộm. Bà là một nhà kinh doanh cần mẫn, là người đã làm nhiều công việc phi lợi nhuận cho thành phố Houston.”